De vzw “Zonder Naam niet zonder Hart” heeft 164 jaar geschiedenis achter de rug en heeft ontegensprekelijk een stuk geschiedenis van de armoedebestrijding in het Gentse meegeschreven.

Alles begon midden 19^de eeuw, een eeuw gekenmerkt door een enorme industriële expansie.

Gent was toen een vooraanstaande industriële stad met een kleine en hogere welstellende burgerij en een, in grote armoede levende, arbeidersklasse.

Er bestond in die tijd nog geen sociaal vangnet zoals wij dat nu kennen.

Op 23 oktober 1855 werd tijdens een gezellige maaltijd onder vrienden over de ellendige situatie van de arbeidersklasse gedebatteerd. Dit resulteerde in de organisatie van een kunstveiling ten voordele van de minstbedeelden onder hen.

Onze vrienden gingen op zoek naar een goede bestemming voor het aldus verzamelde geld. Vreemd genoeg vonden zij geen gehoor bij de bestaande liefdadigheidsinstellingen, allen katholiek geïnspireerd. Deze weigerden de schenking van dat groepje liberalen “zonder naam” zoals zij spottend zeiden. Waarop onze vrienden antwoordden: “Misschien zonder naam maar niet zonder hart”

Onze liberale stichters aanvaardden deze weigering niet en in december van hetzelfde jaar richtten zij hun eigen liefdadigheidsvereniging op die, verwijzend naar de katholieke kritiek, “De zonder Naam niet zonder Hart” werd genoemd.

Zij stelden zich tot doel de armoede binnen de arbeiders- en ambachtsbevolking, te bestrijden en de emancipatie van de arbeiders te bewerkstelligen door kennis en onderwijs.

De eerste raad van bestuur bestond uit leden van de kleinburgerij. Zij kregen echter zeer vlug de steun de liberale politici, die hier in middel in zagen om de conservatief klerikalen te bestrijden, van een aantal progressistische industriëlen, die op zoek waren naar geschoolde arbeiders en van andere leden van de Gentse burgerij.

Hun eerste actie, in het voorjaar 1956, was de aankoop van winterkleding voor een duizendtal kinderen van de stedelijke bewaarscholen tijdens de barre winter van 1855/56.

De eerste grote uitdaging kwam echter enkele weken later in mei 1856 toen een stoomketel ontplofte in een textiel fabriek aan Ter Platen. Op zeer korte termijn slaagden de “zonder Naam niet zonder Hart” erin, met de steun van een aantal andere Gentse liberale kringen, 8.000 goudfranken te verzamelen om steun te verlenen aan de getroffen families.

De fondsenwerving enerzijds en de steunacties anderzijds namen onmiddellijk een zeer hoge vlucht en in minder dan een jaar tijd groeide de “Zonder Naam niet zonder Hart” uit tot een van de de meest invloedrijke en populaire liefdadigheidsvereniging van Gent.

Tussen 1856 en 1914 werden er gemiddeld 12.000 goudfranken per jaar besteed aan armoedebestrijding.

Een systeem van vrijwillige armenbezoekers werd opgericht waarbij ter plaatse verslagen werden opgemaakt van de samenstelling, de inkomsten en de noden van de gezinnen. Deze verslagen werden wekelijks voorgelegd aan het bestuur dat dan besliste, al dan niet, een financiële steun toe te kennen.

Zij organiseerden en beheerden tevens volksrefters in gebouwen ter beschikking gesteld door de stad.

Dit werd aangevuld door schenkingen in natura. Zo organiseerde de ZNNZH uitdelingen van voedsel, kleding, steenkool en meubelen. In sommige barre winters werd bvb tot 180 ton steenkool verdeeld.

Het onderwijs werd door de zonder naam beschouwd als het belangrijkste middel om de levenssituatie van de arbeiders op termijn te verbeteren.

Zo werkte de vereniging samen met de directies van de Gentse stadscholen om de armste kinderen ter hulp te komen, stimuleerden zij, door financiële tegemoetkomingen, het schoolsparen, gaf ze studiebeurzen aan begaafde arbeiderskinderen, hielpen zij jonge ambachtslieden bij hun start als zelfstandige, enz.

Een verregaande samenwerking met de stad en in bijzonder met zijn liberale Burgemeester Charles de Kerckhove, leidde tot de bouw van een jongensschool in de Spanjaardwijk aan de Dampoort. Zij kreeg de naam “De zonder Naem niet zonder Hert School” mee. Deze school is ondertussen afgebroken maar de gedenksteen waarin de naam van de vzw is gegraveerd, werd ingebouwd in het huidige gebouw, “Het Trappenhuis”.

Begin 20^ste eeuw financierde de ZNNZH ook nog, in nauwe samenwerking met de liberaal Prosper Claeys, voorzitter van het “Bureel der weldadigheid” de voorloper van het OCMW, 3 sociale woningen voor bejaarden in, wat nu, de Prosper Claeys straat noemt.

.

In 1930, ter gelegenheid van de viering van haar 75^ste verjaardag ontving de vereniging van het Vorstenhuis, de eretitel van “Koninklijke”. Haar volledige naam werd voortaan “Koninklijke Menslievende Kring de zonder Naam niet zonder Hart” maar in de volksmond bleef het “de zonder naam”.

Na wereldoorlog 1 groeide het bewustzijn bij de politici dat er iets moest gedaan worden om de meest precaire te beschermen. Aldus werd de hulpverlening aan armen en kansarmen geleidelijk uitgebouwd en geïnstitutionaliseerd tot de sociale zekerheid zoals wij die nu kennen.

Dit verminderde de invloed van private liefdadigheidsverenigingen, zowel katholiek als liberaal.

De werking van onze vereniging, sedert 1946 gestructureerd onder de vorm van een vzw, werd minder openbaar en discreter maar daarom niet minder efficiënt en noodzakelijk. Zij is op vandaag nog steeds actief en de oudste liberale liefdadigheidsvereniging in het Gentse.